Pierwsza wojna światowa, zwana wówczas Wielką Wojną, była międzynarodowym konfliktem wojennym, którego epicentrum w Europie trwało od 1914 do 1918 roku. Zobaczmy jego główne przyczyny i konsekwencje w rozwoju.
Przyczyny I wojny światowej
Radykalizacja nacjonalizmu
Pod koniec XIX wieku ideologia nacjonalizmu utrwaliła się już w wyobraźni europejskiej. Nacjonalizm wysunął ideę, że naród zostanie zjednoczony na podstawie wspólnej kultury, języka, ekonomii i geografii, i że stamtąd wyłoni się przeznaczenie, dla którego się urodzi.
Wraz z tym nacjonalizm przyjął ideę, że uprawnionym sposobem administrowania narodem jest narodowy samorząd.
W tych okolicznościach już uformowane narody walczyłyby o stworzenie repertuaru symboli i elementów, aby określić swoją tożsamość i konkurować z innymi w osiągnięciu swojego przeznaczenia. W tych regionach, w których utrzymywały się modele imperialne, takich jak Imperium Osmańskie i Cesarstwo Austro-Węgierskie, rozpoczął się proces erozji.
Wykładniczy rozwój przemysłu zbrojeniowego
Przemysł zbrojeniowy również osiągnął bardzo wysoki poziom rozwoju, co oznaczało zaprojektowanie nowej i lepszej broni: broni biologicznej, miotaczy ognia, karabinów maszynowych, granatów, czołgów wojennych, pancerników, okrętów podwodnych, samolotów itp.
Kraje zainwestowały duże sumy pieniędzy w produkcję tej broni i byli tacy, którzy byli chętni do jej użycia.
Ekspansja europejskiego imperializmu
W XX wieku nastąpiła nadwyżka produkcji uprzemysłowionych dóbr konsumpcyjnych, co wymagało nowych rynków, a także pozyskiwania coraz to nowych surowców.
Zachęcone nacjonalizmem i po utracie kontroli nad Ameryką w XIX wieku, państwa europejskie rozpoczęły rywalizację o zdominowanie terytorium Afryki jako kopalnię zasobów, a także rywalizację o kontrolę rynków pozaeuropejskich.
Imperializm stanowił poważny problem wewnętrzny dla Europy, między innymi z powodu nierównego rozmieszczenia kolonii afrykańskich.
Podczas gdy Wielka Brytania i Francja skoncentrowały coraz lepsze terytoria, Niemcy miały niewiele i były mniej korzystne, a Cesarstwo Austro-Węgierskie domagało się pewnego udziału w podziale.
Napięcia geopolityczne w Europie
W Europie sytuacja nie była lepsza. Narody walczyły ze sobą, aby rozszerzyć swoje strefy kontroli i zademonstrować swoją potęgę. W ten sposób w regionie pojawiła się seria konfliktów, które zaostrzyły napięcia. Wśród nich możemy wymienić:
- Konflikt francusko-niemiecki: od wojny francusko-pruskiej w XIX wieku Niemcom pod przywództwem Bismarka udało się zaanektować Alzację i Lotaryngię. W XX wieku Francja ponownie zażądała dominacji nad regionem.
- Konflikt angielsko-niemiecki: Niemcy rywalizowały o kontrolę nad rynkiem z dominującą na nim Wielką Brytanią.
- Konflikt austriacko-rosyjski: Rosja i Cesarstwo Austro-Węgier walczą o kontrolę nad Bałkanami.
Tworzenie sojuszy międzynarodowych
Wszystkie te konflikty wywołały powstanie lub odnowienie międzynarodowych sojuszy teoretycznie zorientowanych na kontrolowanie władzy jednych krajów nad innymi. Te sojusze były:
- Związek Niemiecki w rękach Ottona von Bismarcka (1871-1890), który zamierzał utworzyć jednostkę germańską i służył do czasowego zatrzymania Francji.
- Trójprzymierze powstała w 1882 roku. Początkowo były to Niemcy, Cesarstwo Austro-Węgierskie i Włochy. Jednak w czasie wojny Włochy nie będą wspierać Trójprzymierza i staną po stronie aliantów.
- Potrójna Ententa, ustanowiony w 1907 przeciwko Niemcom. Krajami, które ją pierwotnie utworzyły, były Francja, Rosja i Wielka Brytania.
Zamach na arcyksięcia Francisco Fernando Austrii.
Zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Austrii było nie tyle przyczyną, co detonacja I wojny światowej.
Miało to miejsce 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie, stolicy ówczesnej prowincji Cesarstwa Austro-Węgierskiego, Bośni i Hercegowiny. Dopuścił się tego ekstremista Gavrilo Princip, członek serbskiej grupy terrorystycznej Mano Negra.
W konsekwencji cesarz Austro-Węgier Franciszek Józef I postanowił wypowiedzieć wojnę Serbii 28 lipca 1914 roku.
Sojusz francusko-rosyjski powstał w obronie Serbii i Wielkiej Brytanii po ich stronie, podczas gdy Niemcy opowiedziały się za Cesarstwem Austro-Węgierskim. Tak rozpoczęła się I wojna światowa.
Konsekwencje I wojny światowej
Straty ludzkie i materialne
Pierwsza wojna światowa była pierwszą znaną ludzkości wojną na masową skalę. Równowaga była naprawdę przerażająca i pozostawiła Europę pogrążoną w tysiącach trudności.
Największym problemem? Europejczycy poszli na pole bitwy z mentalnością XIX wieku, ale z technologią XX wieku. Katastrofa była ogromna.
Z ludzkiego punktu widzenia Wielka Wojna, jak wtedy była znana, pochłonęła 7 milionów cywilów i 10 milionów żołnierzy podczas samych ataków.
Ponadto uwzględniono wpływ zgonów pośrednich spowodowanych głodem, rozprzestrzenianiem się chorób i wypadkami powodującymi niepełnosprawność podczas ataków, które generowały problemy, takie jak niepełnosprawność, głuchota lub ślepota.
Podpisanie Traktatu Wersalskiego
I wojna światowa kończy się podpisaniem traktatu wersalskiego, od którego ustalane są dla Niemców warunki kapitulacji, których surowość będzie jedną z przyczyn II wojny światowej.
Wraz z podpisaniem traktatu wersalskiego utworzono Społeczeństwo narodów w 1920 r. bezpośredni poprzednik Organizacji Narodów Zjednoczonych. Organ ten zapewniłby mediację między konfliktami międzynarodowymi w celu zagwarantowania pokoju.
Konsekwencje ekonomiczne
Pod względem ekonomicznym I wojna światowa oznaczała ogromne straty pieniędzy i zasobów. Pierwszą rzeczą było zniszczenie parku przemysłowego, zwłaszcza niemieckiego.
Ogólnie rzecz biorąc, Europa była narażona na powiększającą się przepaść społeczną między bogatymi a biednymi, wynikającą zarówno ze strat materialnych, jak i niepełnosprawności fizycznej po walce, wdowieństwa i sieroctwa.
Sankcje gospodarcze nałożone na Niemcy pogrążyłyby kraj w skrajnym ubóstwie i utrudniłyby jego powrót do zdrowia, co wywołałoby duży dyskomfort i niechęć wobec krajów sojuszniczych.
Pomimo wszystkich wysiłków Europy, aby utrzymać swoją dominację, I wojna światowa zadała jej poważny cios gospodarczy, który podkopał jej międzynarodową hegemonię i sprzyjał wzrostowi hegemonii gospodarczej Ameryki Północnej.
Konsekwencje geopolityczne
W wyniku I wojny światowej zniknęły imperia niemieckie; Austro-Węgier; Imperium Osmańskie i Rosyjskie. To ostatnie zostało rozbite przez rewolucję rosyjską, która miała miejsce w 1917 r., poruszona m.in. udziałem tego Imperium w Wielkiej Wojnie.
Przebudowano mapę Europy i pojawiły się takie narody jak Czechosłowacja, Węgry, Estonia, Finlandia, Łotwa, Litwa, Polska i Jugosławia.
Ponadto Niemcy poniosły duże straty terytorialne, które liczebnie stanowiły 13% ich domen w samej Europie.
Niemcy musiały oddać Alzację i Lotaryngię Francji; do Belgii przekazał regiony Eupen i Malmedy; do Danii, na północ od Szlezwiku; do Polski, niektórych regionów Prus Zachodnich i Śląska; do Czechosłowacji Hultschin; Litwie, Kłajdziu i wreszcie Lidze Narodów oddał kontrolę nad Gdańskiem i przemysłowym regionem Saary, które pozostawały pod jego zarządem przez około trzy dekady.
Do tego doszła kapitulacja ich zamorskich kolonii, które zostały rozdzielone między sojuszników.
Konsekwencje ideologiczne
Konsekwencje I wojny światowej były nie tylko ekonomiczne czy materialne. Na scenie pojawiały się nowe dyskursy ideologiczne.
Po lewej stronie ekspansja komunizm, która po raz pierwszy doszła do władzy wraz z rewolucją rosyjską z 1917 r., od czasu jej teoretycznego sformułowania w 1848 r.
Skrajnie po prawej, narodziny narodowy socjalizm (nazizm) w Niemczech i faszyzm we Włoszech, wraz z odpowiednimi źródłami napromieniowania.
Pomimo głębokich różnic, wszystkie te teorie łączyłyby odrzucenie modelu liberalnego kapitalistycznego.
- Komunizm.
- Nazizm.
- Faszyzm.
