Czym jest teofania:
Teofania oznacza manifestację, pojawienie się lub objawienie boskości. Wywodzi się od greckiego głosu θεοφάνεια (theopháneia), słowa składającego się z θεός (theós), co oznacza Boga, i φαίνω (phainō), który ma się pojawić.
W wielu religiach odnajdujemy różne przejawy boskości, czy to w formie dostrzegalnej, opowiadanej przez różne mity religijne, czy w formie snów, ekstazy i wizji. Nawet w szerszym sensie możemy rozważyć teofania wszelkie wystawienie na symulakrum boskości, czy to w sanktuarium, czy niesione w procesji wśród ludzi.
Teofania w Starym Testamencie
Teofania może również odnosić się do przejawów i objawień Jahwe dla ludu Izraela, ponieważ są one powiązane w Stary Testament, w pierwszych rozdziałach Geneza, lub zgodnie z narracją w Exodus (III: 4-6), w postaci ognia, kiedy Jahwe pojawia się przed Mojżeszem jako gorejący krzew; lub w ludzkiej postaci, gdy Mojżesz widzi go na górze Synaj, podczas wygłaszania Dziesięciu Przykazań (Exodus, XXIV: 10).
Aby odnieść się do teofanii, wyrażenie Anioł Jahwe lub Pan jest również używane w różnych częściach Biblia: LiczbyXXII: 32-35; Sędziowie, II: 1-5, VI: 1-24. Podobnie w całym Stary Testament świadectwa teofanii są zapisane u różnych proroków: Izajasz, WIDZIAŁ; Ezequiel, JA; Daniel, WIDZIAŁ.
Teofania Mamrei
Jest to przejście z Stary Testament która wiąże pojawienie się Boga z Abrahamem na równinie Mamré (Geneza, 18). Tam, poza zapowiedzią, że Abraham i Sara, jego już stara żona, spłodzą nowego syna, toczy się dialog między Abrahamem a Bogiem, gdzie pierwsi wstawiają się za Sodomą, sprzeciwiając się jej zniszczeniu, jeśli istnieje w tym mieście wystarczająco sprawiedliwi ludzie, ponieważ oznaczałoby to ukaranie tych i niesprawiedliwych. Jest uważany za jeden z emblematycznych biblijnych epizodów dotyczących stosowania boskiej sprawiedliwości.
Teofania Jezusa
Święto 6 stycznia znane jest w greckim kościele prawosławnym jako Teofania, tej samej daty, w której Kościół katolicki obchodzi Objawienie Pańskie, o podobnym znaczeniu.
Nazwa święta Teofania nawiązuje do objawienia się Trójcy Świętej w chrzcie Jezusa, kiedy Duch Święty zstępuje w postaci gołębicy i słychać głos Ojca zapowiadający Chrystusa jako swego umiłowanego syna, o czym opowiada Nowy Testament. W scenie zatem przedstawione są wszystkie osoby Trójcy Świętej: Ojciec, Syn i Duch Święty.
Teofania i objawienie
Chociaż teofania i epifania są bardzo podobnymi terminami i bywają mylone, nie są synonimami. Podczas gdy teofania dosłownie odnosi się do nadprzyrodzonej manifestacji Boga lub bogów, słowo epifania w sensie etymologicznym oznacza „pojawić się ponad” lub „pokazać się ponad”.
W przeciwieństwie do Kościoła prawosławnego, którego święto Teofanii nawiązuje do nadprzyrodzonego objawienia Trójcy Przenajświętszej, święto Objawienia Pańskiego Kościoła Katolickiego nawiązuje do momentu nawiedzenia Dzieciątka Jezus przez królów Wschodu. którzy uznają w nim wyższy autorytet. To objawienie Jezusa jako autorytetu wyższego od władz ziemskich znane jest pod imieniem Olśnienie.
Dlatego w kontekście chrześcijaństwa teofania ma konotację trynitarną, podczas gdy epifania ma konotację chrystologiczną.
Teofania w historii starożytnej
Herodot wzywa teofania do wiosenne święto Apollina w Delfach, w którym upamiętniono narodziny boga i coroczny powrót Apolla (Słońca) w rejony hiperborejskie.
Teofania i filozofia
Filozof Szkot Eriugena użył terminu teofanie odnosić się do wszystkich bytów, zarówno cielesnych, jak i duchowych, które są promieniami boskiej substancji. W tym sensie teofania symbolizuje prawdziwą naturę rzeczy skończonych, czyli manifestację jedynej i niezmiennej rzeczywistości, którą jest Bóg.
